اهمیت کار و تلاش در قرآن

کار و تلاش در قرآن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در قرآن کریم، تشویق به کار و تلاش به عنوان یک عامل مهم در رشد معنوی، تربیتی، و سلامت فکری و معیشتی انسان، موضوعی است که با تأکید ویژه‌ای مطرح شده است. حدود 400 آیه در قرآن کریم به تشویق به کار و تلاش و بیان ارزش و اهمیت آن اختصاص یافته است. این آیات همچنین از کلمات مترادف و هم‌معنی با کار و تلاش، و نیز مشاغل انبیاء و توصیه‌ها و تشویق‌های آنان به کار و تلاش یاد می‌کنند.

آیات قرآن در مورد کار و تلاش

توجه به کار و تلاش از دیدگاه قرآن، به عنوان یکی از ارکان اساسی زندگی انسان، با فراهم کردن مبانی روحی و معنوی برای پیشرفت جامعه و تحقق اهداف انسانی، به وضوح مورد تأکید قرار می‌گیرد. در آیات متعدد، ارزش کار و تلاش برای بهبود شرایط زندگی و ارتقاء خود و دیگران، به وضوح بیان شده است.

یکی از آیاتی که به وضوح به اهمیت کار و تلاش اشاره می‌کند، آیه 39 سوره نجم است که می‌فرماید: “کل نفس بما کسبت رهینه، إلا أصحاب الیمین، فی جنات یتساءلون”، به این معنا که هر کس در گرو اعمال خود است و هیچ کس از ثمره اعمال خود نیز محروم نخواهد ماند.

در سوره لیل نیز، در آیه 4 آمده است: “و ما خلق الذکر و الأنثی”، که به این معنا است که خداوند مردان و زنان را بی‌هدف و بی‌فایده خلق نکرده است، بلکه هر یک از انسان‌ها قرار است که با تلاش و کوشش، به مقاصد و هدف‌های خویش برسد و به تکامل و پیشرفت خود بپردازد. بنابراین کار و تلاش برای دو گروه زنان و مردان مورد تاکید قرار گرفته است. در دوره بانوی ثروتساز راهکارهای بسیار مفیدی برای انجام فعالیت های اقتصادی بانوان بیان شده است.

در سوره اسراء نیز، در آیه 19 آمده است: “و من أراد الآخرة و سعی لها سعیها و هو مؤمن، فأولئك کان سعیهم مشکورا”، که به این معنا است که هر کس به دنبال آخرت باشد و تلاش و کوششی برای آن داشته باشد، این تلاش و کوشش او محسوب و قدردانی می‌شود.

در کنار این آیات، پیامبران الهی نیز با اشتغال به کارهای مختلف، نه تنها از اعمال خود لذت می‌بردند، بلکه برای دیگران الگویی از تلاش و کوشش بودند. به عنوان مثال، کار زراعت و دامپروری حضرت ابراهیم (علیه السلام)، کار دامداری حضرت شعیب (علیه السلام)، و کار تجارت حضرت محمد (صلّی اللّه علیه و اله)، نشان از اهمیت و ارزش کار و تلاش در دیدگاه قرآن و روایات دینی دارد.

بنابراین، از دیدگاه قرآن، کار و تلاش نه تنها یک وظیفه معنوی، بلکه یک مسئولیت اجتماعی و اخلاقی است که به تحقق اهداف انسانی و پیشرفت جامعه کمک می‌کند.

نقش کار و تلاش در تربیت انسان

نقش کار و فعالیت در تربیت انسان بسیار اساسی و حیاتی است. کار، علاوه بر ایجاد و حفظ سلامت جسمانی، به صورت غیر مستقیم، در پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های روحی و اخلاقی نقش مهمی دارد. به عبارتی دیگر، کار و فعالیت می‌توانند به عنوان یک نسخه شفابخش برای افرادی که به دنبال داشتن بدنی سالم هستند، عمل کنند.

امام علی علیه السلام فرموده‌اند: “هر کس کار کند، نیرویش افزون تر می‌شود و هر که در کارکردن کوتاهی نماید، سستی او افزایش می‌یابد.” این نقل قول نشان می‌دهد که کار و فعالیت، علاوه بر افزایش نیروی فرد، به حفظ سلامت روحی و اخلاقی او نیز کمک می‌کند.

کار عاشقانه، با خلاقیت و نوآوری همراه است و به عنوان یک مولفه مهم در سلامتی جسمی و روحی شناخته می‌شود. در واقع، کار عاشقانه نه تنها به انجام وظایف و تکالیف انسان محدود نمی‌شود، بلکه از جهات مختلف زندگی او را تحت تأثیر قرار می‌دهد و زندگی‌اش را با نشاط و انگیزه پر می‌کند.

از طرفی، کاری که با توان و استعداد انسان سازگاری داشته باشد، موفقیت‌آمیزتر و دوام‌دارتر است. انسان‌ها باید به توان و ظرفیت خود محاسبه کرده و کارهایی را انتخاب کنند که با توانایی و مهارت‌هایشان هماهنگی داشته باشد.

در نهایت، معتقدیم که حفظ تعادل در انجام کارها و پرهیز از غرق شدن در کار، زمینه را برای سلامتی روانی و روحی فراهم می‌کند. انسان‌ها باید وقت مناسبی را برای انجام وظایف مختلف خود، از جمله عبادات، کار و فعالیت، معاشرت با دیگران، و تفریحات سالم اختصاص دهند تا بتوانند زندگی متعادلی را تجربه کنند.

حدیث در مورد کار و تلاش

کار و تلاش، به عنوان ارکان اصلی توسعه و تقدم در هر جامعه، در احادیث اهل بیت (علیهم السلام) به وضوح مورد تأکید قرار گرفته است. آنان از اهمیت فعالیت و کار مؤثر برای رشد جامعه سخن می‌گویند. بر اساس روایات، کارهای کاذب و بی فایده را محکوم کرده و تأکید دارند که هر کسی باید تلاش خود را برای بهبود جامعه و خدمت به دیگران به کار بگیرد. به عنوان مثال، امام صادق (علیه السلام) فرموده‌اند: “دوست ندارم آسیابی را اجاره کنم، و همان آسیاب را با قیمتی بیشتر به دیگری اجاره دهم، بدون آنکه در آن آسیاب، کاری انجام داده باشم و آن را مجهزتر کرده باشم.” این نشان می‌دهد که نه تنها باید در کارهای خود صادقانه و مفید بود، بلکه باید در آن‌ها تلاش و پیشرفت را نیز ترویج کنیم.

از این رو، اهل بیت (علیهم السلام) تأکید دارند که هر کسی باید به جای تمرکز بر منافع شخصی، به بهبود جامعه و خدمت به دیگران فکر کند تا جامعه‌ای پویا و عادلانه را ایجاد کنیم. کار و تلاش هم برای مردان و هم زنان بسیار مورد تاکیید قرار گرفته است. در مقاله قرآن و استقلال اقتصادی زن؛ اهمیت و راهکارها نکات بسیار مهم و کاربردی درباره فعالیت های اقتصادی بانوان بیان شده است.

کار و تلاش در قرآن به عنوان عنصری اساسی در تربیت و سلامت انسان تأکید شده است. در قرآن، تشویق به کار و تلاش به عنوان راهی برای رشد معنوی و مادی انسان بیان شده است. این کار و تلاش نه تنها به ارتقاء معیشت و سلامت جسمی کمک می‌کند، بلکه به تربیت اخلاقی و رشد روحی نیز کمک می‌نماید. قرآن از کار به عنوان یک مسئولیت و فرصتی برای خدمت به جامعه و افزایش فضیلت انسان سخن می‌گوید، این نکته مهم در قرآن به طور مکرر تأکید شده است.